TAKIM ÇELİKLERİ

Özel alaşımlı çelik türleri, yüksek dayanım ve aşınma direnci sunar. Sertlik ile tokluk konusunda da beklentileri karşılayan bu ürünler, özellikle de kesici ve şekillendirici işlemlerde kullanılır. Bunlar takım çelikleri olarak adlandırılır.

Belirli üretim süreçlerinde yüksek sıcaklık ve basınç gibi zorlu şartlara dayanacak biçimde tasarlanmıştır. Genel olarak alaşım elementleri içeren takım çelikleri hem sertliğini hem de dayanımını artırır. Farklı alt türleri bulunur. Bundan dolayı kullanım alanlarına göre özelleştirilmeleri mümkündür.

Takım Çelikleri Nedir?

Endüstriyel uygulamalarda kullanılan kalıplar ve kesici aletlerin yapımında kullanılan özel çeliklerdir. Kalıpların imalatında da tercih edilir. Yüksek sertlik ve aşınma direnci sunar. Takım çelikleri tokluk ve sıcaklık dayanımı da vaat eder. Karbon, molibden, vanadyum ya da manganez gibi alaşım elementleri barındıran bu ekipmanlar, sertlik ve dayanıklılık hususunda ihtiyaçları ve beklentileri maksimum düzeyde karşılar.

Takım Çeliği Özellikleri Nelerdir?

Günümüzde çeşitli alanlarda kullanılan bu ürün grubu kendine has avantajları ile öne çıkar. Takım çeliklerinin özellikleri şu şekilde açıklanır:

• İş parçalarını delme, kesme ya da şekillendirme gibi işlemlerde kullanılabildiği için yüksek sertliğe sahiptir.
• Sürtünme ve aşınmaya karşı oldukça dayanıklıdır. Böylece uzun ömürlü kullanım deneyimi sunar ve sık olarak değiştirilmesine gerek bulunmaz.
• Darbelere ve ani yüklere karşı dirençlidir. Kırılma, çatlama ihtimali yoktur.
• Yüksek sıcaklıklarda bile özelliklerini korumaktadır. Sıcak işleme ve yüksek hızlı kesme gibi uygulamalarda tercih edilmesi mümkündür.

Takım Çeliklerinin Avantajları Nelerdir?

Endüstriyel alanda sıklıkla kullanılan bu çelikler çeşitli faydaları beraberinde getirir. Takım çeliklerinin avantajları oldukça fazladır. Bunları aşağıdaki gibi sıralayabiliriz:

Yüksek Sertlik ve Aşınma Direnci

Bu ürünlerin en önemli avantajı yüksek oranda sertlik derecesi sunmasıdır. Bundan dolayı kesme, bükme, delme ve şekillendirme işlemlerinde uzun süre dayanıklılık arz eder. Yüksek aşınma direnci takımın yüzeyinde meydana gelebilecek deformasyonları minimize etmektedir. Ayrıca takımın kullanım ömrünü uzatmaktadır. Özellikle de metal işleme ve kalıp üretimi maliyetleri de bu sayede düşer. Üretimde verimlilik artışı söz konusu olur.

Yüksek Sıcaklık Dayanımı

Sıcak iş takım çelikleri gibi çeşitler yüksek sıcaklıklarda dahi sertliğini ve dayanıklılığını korur. Bu durum dövme, ekstrüzyon ve döküm gibi yüksek ısı gerektiren işlemlerde son derece önem arz eder. Takım çeliği termal genleşme ve ısıl şoklara karşı direnç gösterdiği için deformasyon ve çatlama riski düşer. Bu sayede üretim süreçlerinde tutarlı kalite elde edilir.

Tokluk ve Darbe Dayanımı

Yalnızca sert olmakla kalmayan takım çelikleri, yüksek tokluk özellikleri ile de dikkat çeker. Ani darbelere ve zorlayıcı mekanik etkilere karşı direnç gösterir. Kalıp üretimi veyahut metal şekillendirme gibi ağır iş yüklerine maruz kalan işlemlerde takımın zarar görmeden uzun süreli çalışması mümkün olur.

Kolay Şekillendirme

Takım çelikleri avantajları arasında bir başka önemli husus ise kolay biçimde şekillendirmedir. İstenilen geometriye uygun olarak şekillendirilebilir. Bu özellik kesici takımların, kalıpların ya da özel amaçlı parçaların hassas toleranslarda kolayca üretilmesine yardımcı olur. Öte yandan bazı çelikler yüzey sertleştirme veya nitrasyon gibi işlemlerle daha da güçlendirilebilir.

Korozyona Karşı Dirençli Olma

Bazı türlerin korozyona karşı yüksek direnç gösterdiğini söyleyebiliriz. Özellikle de paslanmaz alaşım elementleri barındıran çeşitler nemli ortamlarda ya da kimyasal bileşenlerle temas halinde olan yerlerde korozyona karşı direnç oluşturur. Bu durum elbette takımın ömür süresini bir hayli uzatır. Özellikle de gıda üretimi veya kimya sektöründe kullanılan kalıplar için tercih edilme nedenidir.

Yüksek Verimlilik

Takım çelikleri yüksek dayanıklılık arz ettiği için üretim süreçlerinde takım değişim sıklığı azalır. Bu da üretim hattında zaman tasarrufunu beraberinde getirir. Uzun ömürlü oldukları için bakım ve yenileme masrafları minimumdur. Kısacası takım çelikleri yüksek verimlilik ve maliyet avantajı ile de bir adım öne çıkar.

Takım Çelikleri Nerelerde Kullanılır?

Takım çelikleri kullanım alanları pek fazladır. Bu tür bir ürüne gereksinim duyanlar, takım çelikleri nerelerde kullanılır bilmelidir. Metal işleme sektöründe sıklıkla tercih edilen ürünlerdir. Mesela matkap uçları ve freze bıçaklarının üretiminde yaygındır. Bunun yanı sıra sac metal işleme ve plastik işleme sektöründe de takım çeliklerinin gücünden yararlanılır. Dövme kalıplar ve zımparalar ile ahşap işleme ürünlerinde de takım çelikleri önem yer tutar.

Takım Çeliği Satın Alırken Nelere Dikkat Edilmelidir?

İlk kez takım çeliği satın alacak olanlara, bu noktada bazı ayrıntılara dikkat edilmesi gerektiğini hatırlatalım. Takım çeliği seçimi kesme hızına, iş parçasının malzemesine ve diğer faktörlere bağlı olmaktadır. Doğru takım çeliğini seçmek, işleme verimliliğini yükseltir, takım ömrünü uzatır ve maliyetlerini azaltır. Takım çeliği satın alırken kullanım alanına uygunluk, sertlik ve dayanıklılık değerleri, alaşım elementleri, ısıl işlem uyguluğu gibi hususları göz önünde bulundurmalısınız. Bununla beraber yüzey kalitesi, standartlara uygunluk ve sertifikasyon, tedarikçi güvenilirliği de önemli olan konulardır.

Takım Çelikleri Çeşitleri

Kullanım alanlarına ve dayanım derecelerine göre farklı türleri bulunan takım çelikleri çeşitleri, her sektöre uygun seçenekler sunar. Bunlar:

Sıcak İş Takım Çelikleri

Bu ürünler yüksek sıcaklıklarda çalışan metal şekillendirme süreçlerinde kullanılır. Isıl dayanımı yüksek olan özel alaşımlı çeliklerdir. Çoğunlukla yüksek basınçlı döküm, sıcak ekstrüzyon, dövme ve cam kalıplama gibi işlemlerde kullanılmaktadır. Sürekli yüksek sıcaklıklara maruz kaldıklarında dahi mekanik dayanımlarını ve sertliklerini korumayı başarırlar. Sıcak iş takım çelikleri temelde iki gruba ayrılır. Bunları aşağıda açıklıyoruz.

2344 Sıcak İş Takım Çeliği

Endüstriyel alanda sıklıkla tercih edilen 2344 sıcak iş takım çeliği, yüksek sıcaklıklarda yüksek performans gösterir. H13 sınıfında yer alan bu çelik türü, yapısında konumlanan krom, molibden ve vanadyum sayesinde maksimum performans vaat eder. İyi tokluk ve üstün ısıl dayanım özelliklerine sahiptir. 2344 çeliği, yüksek sıcaklıklarda bile boyutsal stabilitesini korur.

2714 Sıcak İş Takım Çeliği

Yüksek darbe dayanımına ve mükemmel tokluğa gereksinim duyulan uygulamalarda kullanılmaktadır. Yüksek nikel içeriğe sahiptir. L6 sınıfına dahildir. Yapısında nikel, krom, manganez ve molibden gibi bileşenler bulunmaktadır. Dolayısı ile yüksek sıcaklıklarda ve darbe altında üstün performans göstermektedir. 2714 sıcak iş takım çeliği, ısıl işlem sonrasında yüksek sertlik kazanabilir. Aynı zamanda 2714 çeliği deformasyon ve çatlama ihtimalini minimize eder.

Soğuk İş Takım Çelikleri

Bu takım çeliklerinin düşük ya da orta sıcaklıklarda işlev gören özel alaşımlı çelikler olduğunu söyleyebiliriz. Kesme, delme, bükme gibi işlemler için çok uygundur. Şekillendirme ve haddeleme uygulamalarında da kullanım imkanı sunar. Soğuk takım iş çelikleri temelde iki gruba ayrılır. Bunları aşağıda sıraladık.

2379 Soğuk İş Takım Çeliği

Krom bazlı bir takım çeliğidir. D2 sınıfında yer alır. Yapısında yüksek oranda karbon ve krom elementleri bulunur. Mükemmel aşınma direnci ve yüksek basınç dayanımı vaat eder. 2379 soğuk iş takım çeliği kalıplama ve zımparalama işlemlerinde sıklıkla tercih edilir.

2080 Soğuk İş Takım Çeliği

Yüksek karbon ve krom içeriği ile dikkat çeker. D3 sınıfına dahildir. İnce sac kesimi, soğuk haddeleme ile seramik kalıplama alanlarında yaygın kullanıma sahiptir. Ayrıca 2080 soğuk iş takım çeliği toz metal kalıpları ve tel çekme kalıplarında da yaygın olarak kullanılmaktadır.